ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ: Η χρυσή αναλογία στο ανθρώπινο σώμα

Όλα τα ζωντανά πλάσματα, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος, συνδέονται αδιόρατα και μυστηριωδώς με ένα βιολογικό φαινόμενο, που είναι γνωστό ως «θεία αναλογία» ή «χρυσή τομή». Ο όρος αυτός εκφράζει μια ακριβή βιολογική σχέση, η οποία φέρεται να συνδέει αναλογικά τις διάφορες δομές των ζώντων οργανισμών. Οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται πως ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν ότι σχήματα και μορφές, τα οποία δομούνταν με βάση μια συγκεκριμένη αναλογία, συνδέονταν με άριστη οπτική αρμονία και τέλεια αισθητική. Η ανακάλυψη αυτής της χωροταξικής σχέσης αποδίδεται στον Πυθαγόρα ή τους πυθαγόρειους, ιδιαίτερα το Θεόδωρο και τον Ίππασο. Η
χρυσή αναλογία βασίζεται στον αριθμό 1,618, ο οποίος ονομάστηκε «φ». Για την ακρίβεια, ο φ είναι ένας άρρητος αριθμός που είναι ίσος με (1+√5)/2≈1,618033989… . Γεωμετρικά, αυτός ο αριθμός ορίζεται ως η σχέση ανάμεσα σε δύο τμήματα ΑΒ και ΒΓ (ΑΒ<ΒΓ) ενός ευθύγραμμου τμήματος ΑΓ, στα οποία το πηλίκο του μικρότερου τμήματος ΑΒ προς το μεγαλύτερο τμήμα ΒΓ είναι ίσο με το πηλίκο του μεγαλύτερου τμήματος προς το συνολικό ευθύγραμμο τμήμα (ΑΒ/ΒΓ=ΒΓ/ΑΓ) (εικ. 16).

Ο αριθμός φ σχετίζεται και με μια αριθμητική πρόοδο, η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 13ο αιώνα και πήρε το όνομά της από τον Ιταλό μαθηματικό Leonardo Fibonacci. Στην ακολουθία Fibonacci, κάθε όρος είναι ίσος με το άθροισμα των δύο προηγούμενων. Επιπλέον, το πηλίκο κάθε όρου με τον προηγούμενό του προσεγγίζει την τιμή 1,618. Η ιδέα της χρυσής αναλογίας είχε υιοθετηθεί και από τον da Vinci, όπως φαίνεται στο έργο του «Βιτρούβιος Άνδρας» (εικ. 17).

Η αισθητική της θείας αναλογίας δεν περιορίζεται στα έμβια όντα αλλά βρίσκει εφαρμογή και σε άλλους τομείς, όπως η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η γλυπτική, η μουσική, ηκοσμηματοποιία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και στις πιστωτικές κάρτες η σχέση του μήκους προς το πλάτος πλησιάζει την αναλογία 1,618:1. Η ύπαρξη αυτής της σχέσης στο ανθρώπινο σώμα δημιουργεί αισθητικά ισορροπημένες αναλογίες και αρμονικές διευθετήσεις μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του. Ενδεικτικά, κάποιες περιπτώσεις ανατομικών δομών, στις οποίες βρίσκει εφαρμογή ο αριθμός φ, είναι η ιδανική σχέση της απόστασης από την κορυφή της κεφαλής μέχρι τον ομφαλό προς την απόσταση από τον ομφαλό μέχρι το έδαφος, η οποία είναι 1,618:1. Το ίδιο συμβαίνει με τη σχέση του συνολικού ύψους με την απόσταση από το δεξιό ώμο μέχρι την άκρη του αριστερού χεριού. Η θεία αναλογία βρίσκει εφαρμογή και στην αισθητική του προσώπου (εικόνες 18–20). Για παράδειγμα, αν η κάθετη απόσταση από τη γωνία του στόματος μέχρι το κατώτερο σημείο του προσώπου είναι 1, τότε η κάθετη απόσταση από τη γωνία του στόματος μέχρι τον έξω κανθό είναι 1,618. Επιπλέον, η κάθετη απόσταση μεταξύ των κορών των οφθαλμών και του γενείου προς την κάθετη απόσταση μεταξύ της κορυφής του μετώπου και των κορών των οφθαλμών είναι 1,618:1. Την ίδια σχέση (1,618:1) έχει και το ύψος της κεφαλής σε σχέση με το εύρος της. Ακόμα, αν τα δύο πλευρικά άκρα της μύτης απέχουν κατά 1, τότε το εύρος της στοματικής σχισμής είναι 1,618, η απόσταση μεταξύ των έξω κανθών είναι (1,618) και το εύρος του προσώπου στους κροτάφους είναι (1,618) Αυτά είναι ελάχιστα μόνο από τα παραδείγματα όπου βρίσκει εφαρμογή η θεία αναλογία, η οποία είναι οικουμενική και χαρακτηρίζει την ομορφιά όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από φυλή, ηλικία, φύλο, καθώς και γεωγραφική και πολιτισμική προέλευση. Η έννοια της χρυσής αναλογίας έχει εφαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό στο σχεδιασμό και την αξιολόγηση της θεραπευτικής προσέγγισης του ασθενούς στην καθημερινή κλινική πρακτική. Δηλαδή, η διόρθωση των ανατομικών χαρακτηριστικών προς τη συγκεκριμένη αναλογία βελτιώνει την αισθητική εικόνα του προσώπου. Επίσης, ο αριθμός φ έχει χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία μαθηματικών μοντέλων, τα οποία στοχεύουν στην αριθμητική αξιολόγηση της ομορφιάς του πρoσώπου. Τελεολογικά, η ανάπτυξη των οργανισμών με βάση τον ανατομικό κανόνα της θείας αναλογίας ίσως να εξυπηρετεί την εξοικονόμηση μάζας και ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι επιτελούν μέγιστο έργο με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια, ενώ, παράλληλα, κάθε ενέργειά τους απαιτεί τη λειτουργία του μικρότερου δυνατού αριθμού κυττάρων και υλικών.

Με άλλα λόγια, τα άτομα που ανταποκρίνονται στη θεία αναλογία είναι βιολογικά προγραμματισμένα να είναι υγιή και αποτελεσματικά. Εντούτοις, υπάρχουν ερευνητές που υποστηρίζουν ότι η καθιέρωση αισθητικών κανόνων με βάση τον αριθμό 1,618 δεν έχει επιστημονικά ερείσματα και βασίζεται κυρίως σε φιλοσοφικές πεποιθήσεις. Σύμφωνα με αυτούς, παρόλο που ο αριθμός φ έχει ιστορική σημασία, η εφαρμογή του στις βιοεπιστήμες έχει αμφίβολη αξία. Υπάρχουν έρευνες, στις οποίες οι αισθητικές προτιμήσεις των ανθρώπων καθώς και τα χαρακτηριστικά προσώπων αποδεκτής ομορφιάς δεν ταιριάζουν με τη χρυσή αναλογία, ενώ πολλές φορές οι αισθητικές χειρουργικές βελτιώσεις στα πρόσωπα ασθενών απομακρύνουν τα χαρακτηριστικά από αυτή την ιδανική αναλογία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο φ είναι ο πλέον γνωστός αλλά όχι ο μοναδικός αριθμός που έχει περιγραφεί ότι σχετίζεται με την ιδανική δομή. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι κάποιων παλαιότερων βουδιστικών κοινωνιών στην Ιαπωνία ανέπτυξαν ένα ανάλογο σύστημα τέλειων αναλογιών, το οποίο κατά τη γνώμη τους είχε παγκόσμια ισχύ και βασιζόταν στον αριθμό √2 (√2≈1,414).

Πηγή:Χ.Α. ΜηλιώνηςΚέντρο Υγείας Δελβινακίου, Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα»,Ιωάννινα
...............................................